Potas jest jednym z najważniejszych pierwiastków budujących ludzki organizm. Szacuje się, w ciele dorosłej osoby ważącej 60 kg znajduje się około 120 g tego pierwiastka. [1] Sprawia to, że potas jest jednym z pierwiastków niezbędnych człowiekowi do prawidłowego funkcjonowania. Jego rola polega między innymi na udziale w przewodzeniu impulsów elektrycznych przez neurony, zachowaniu równowagi wodno-elektrolitowej, regulacji motoryki przewodu pokarmowego i równowagi kwasowo-zasadowej, regulacji wydzielania insuliny oraz innych hormonów i enzymów, a także regulacji przewodzenia impulsów elektrycznych w mięśniu sercowym. W zdrowym organizmie potas ulega stałemu obrotowi. Pewna ilość potasu każdego dnia wydalana jest z moczem, co wymusza jego stałe dostarczanie z pożywieniem lub dodatkowymi suplementami.
Badania naukowe pokazują, że obniżone stężenie potasu łączy się z zagrożeniami zdrowotnymi. Wykazano między innymi, że pacjenci z nadciśnieniem tętniczym, u których występują niedobory potasu mają podwyższone ryzyko zgonu, a ciężka hipopotasemia może prowadzić do zaburzeń takich jak biegunka, wymioty, zaburzenia funkcji nerek, osłabienie mięśni czy zaburzenia rytmu serca. [2, 3] Na rycinie 1. Pokazano związek stężenia potasu z ryzykiem zgonu u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym. Za prawidłowe stężenie potasu w większości przypadków uznaje się wartości pomiędzy 3,5 a 5,0 milimoli na litr.
Dzienne zapotrzebowanie na potas różni się w zależności od wieku i chorób współistniejących i wynosi pomiędzy 4700 a 5100 mg na dobę. Takiej ilości potasu jest w stanie dostarczyć tylko bardzo urozmaicona dieta bogata w kakao, orzechy, warzywa strączkowe, ryby i produkty pełnoziarniste. Na rycinie 2. pokazano zawartość potasu w różnego rodzaju produktach spożywczych. Tego typu dieta jest często trudna do utrzymania dla wielu osób, zwłaszcza seniorów, którzy często nie tolerują bogatych w potas orzechów czy suszonych owoców. Dobrą alternatywą stają się wtedy suplementy zapewniające pokrycie dobowego zapotrzebowania na potas, które stanowią uzupełninie diety. Tego typu suplementy zalecane mogą być między innymi u osób z nadciśnieniem tętniczym czy zaburzeniami rytmu serca. Szczególnie korzystne mogą okazać się preparaty zawierające równocześnie kolejny ważny dla serca pierwiastek – magnez. Należy jednak pamiętać, że nie wszyscy mogą stosować preparaty potasu. Nie są one polecane między innymi osobom z poważnymi zaburzeniami funkcji nerek. Dlatego też, przez rozpoczęciem przyjmowania preparatów potasu warto poprosić o poradę lekarza lub farmaceutę oraz wykonać kontrolne oznaczenie stężenia potasu w surowicy krwi.
Rycina 1. Związek stężenia potasu w surowicy krwi z ryzykiem zgonu
Rycina 2. Zawartość potasu w różnorodnych produktach spożywczych
Piśmiennictwo:
- Abdel-Wahab MS, Youssef SK, Aly AM, el-Fiki SA, el-Enany N, Abbas MT. A simple calibration of a whole-body counter for the measurement of total body potassium in humans. Int J Rad Appl Instrum A. 1992;43(10):1285-9.
- Gumz ML, Rabinowitz L, Wingo CS. An Integrated View of Potassium Homeostasis. N Engl J Med. 2015;373(1):60-72.
- Krogager ML, Torp-Pedersen C, Mortensen RN, Køber L, Gislason G, Søgaard P, Aasbjerg K. Short-term mortality risk of serum potassium levels in hypertension: a retrospective analysis of nationwide registry data. Eur Heart J. 2017 ;38(2):104-112.
Autor:
dr hab. n. med. Filip M. Szymański
Warszawski Uniwersytet Medyczny
Więcej informacji na stronie www.sercenanowo.pl
Program edukacyjno-informacyjny “Serce na nowo” promuje aktywność osób z chorobami układu krążenia. W ramach kampanii podejmowane są działania na rzecz zwiększenia aktywności życiowej – społecznej oraz zawodowej osób z chorobami układu krążenia.