My, Polacy uwielbiamy się leczyć sami. Jednak statystyki pokazują, że robimy to źle i zamiast pomagać swojemu zdrowiu – szkodzimy. Stosowanie się do zaleceń lekarza lub farmaceuty, nasza dieta, pora zażywania leków i to czym je popijamy mają kluczowe znaczenie dla naszego zdrowia.
O tym, że zjawisko samoleczenia jest problemem w naszym społeczeństwie możemy dowiedzieć się, analizując wyniki Komunikatu z badań CBOS nr 158/2016 „Leki dostępne bez recepty i suplementy diety”. Zacznijmy od faktów:
- Szacuje się, że leki dostępne bez recepty i suplementy diety stosuje niemal dziewięciu na dziesięciu dorosłych (89%).
- Stosując lek dostępny bez recepty po raz pierwszy tylko połowie z nas zdarza się konsultować jego użycie z lekarzem lub farmaceutą, choć 7 na 10 osób ma świadomość, że leki i preparaty farmaceutyczne dostępne bez recepty mogą mieć również negatywny wpływ na zdrowie.
- Ponad jedna czwarta badanych (28%) twierdzi, że zdarzyło im się stosować leki dostępne bez recepty w niewłaściwy sposób.
Wniosek z tego taki: uwielbiamy się leczyć samodzielnie, ale… najczęściej robimy to w niewłaściwy sposób. Pomaganie sobie na własną rękę w bólu czy w chorobie nie jest złe, ale trzeba to robić rozsądnie, np. biorąc pod uwagę czynniki mające wpływ na działanie i wchłanianie lekarstw.
Zioła i dieta
Popularność ziół w ostatnich latach rośnie. Jeśli pijecie napary z ziół lub zażywacie je w formie pastylek – warto przeanalizować z jakimi lekami je łączycie.
- Nie należy stosować ziela dziurawca w połączeniu z lekami nasennymi, antykoncepcyjnymi i przeciwdepresyjnymi. Ziele dziurawca może mieć wpływ na zmianę stężenia tych leków w organizmie.
- Wyciąg z czosnku, rzeń-szenia czy miłorzębu nie powinno się zażywać razem z lekami zmniejszającymi krzepliwość krwi. Takie połączenie może zwiększyć ryzyko krwawień.
- Zioła przeczyszczające powodują szybszą perystaltykę jelit, a przez to skracają czas przebywania leków w przewodzie pokarmowym. Może to oznaczać, że lek nie zdąży się wchłonąć, a już będzie wydalony z organizmu.
- Siemię lniane jest dobre dla pracy jelit. Wrzodowcy piją odwar z nasion lnu, ponieważ działa on osłaniająco, chroni przewód pokarmowy przed drażniącymi substancjami, ale również przed wchłanianiem się leków. Dlatego odwar z lnu pijemy już po zażyciu wszystkich leków.
W kwestii diety warto zwrócić uwagę na kilka popularnych tematów związanych z przyjmowaniem błonnika, witamin, białek i wapnia:
- Błonnik poprawia perystaltykę, wiąże toksyny, a nawet nadmiar cholesterolu. Ale we wszystkim potrzebny jest umiar – zbyt duża jego ilość może też wiązać leki i substancje odżywcze utrudniając ich wchłanianie.
- Witaminy A, E, D, K rozpuszczają się w tłuszczach, dlatego spożywając zawierające je pokarmy powinniśmy jednocześnie dodawać do nich oleje – najlepiej roślinne i nieprzetworzone.
- Pokarmy zawierające wapń i białko mogą tworzyć nierozpuszczalne kompleksy z niektórymi lekami, dlatego nie należy popijać leków mlekiem. Przed zastosowaniem leku warto zajrzeć do ulotki i sprawdzić, czy nie ma tam informacji o tym z jakimi produktami nie należy przyjmować specyfiku. Jeśli w ulotce nie ma takiej informacji oznacza to, że do tej pory nie zaobserwowano negatywnego wpływu łączenia leku z pożywieniem.
Popijanie
Nie należy popijać leków sokami owocowymi, kawą, herbatą i mlekiem – mogą one osłabiać działanie niektórych leków.
Dla bezpieczeństwa nie powinno łączyć leków z alkoholem. Może to mieć bardzo negatywne konsekwencje dla zdrowia. Szczególnie jeśli leki działają “ośrodkowo” czyli oddziałują na ośrodkowy układ nerwowy (podobnie, jak sam alkohol) – ich połączenie z napojami “procentowymi” może spowodować, że zarówno działanie na nasz mózg alkoholu, jak i samych leków będzie dużo silniejsze.
Czym zatem należy popijać leki? Najlepiej sprawdzi się najprostszy z możliwych pomysłów: szklanka niegazowanej wody o temperaturze pokojowej.
Warto również podkreślić, że leki działają właściwie, tylko w odpowiednio nawodnionym organizmie. Należy więc pamiętać o regularnym piciu wody, nie tylko przy okazji zażywania tabletki.
Pora zażywania
Nie ma w ciągu dnia jednej wyznaczonej pory, w której wskazane jest zażywanie leków bądź suplementów. Tak naprawdę wszystko zależy od przyjmowanych przez nas preparatów i wskazań opisanych w ich ulotce informacyjnej.
Jakie leki zażywamy na czczo?
- Leki na tarczycę
- Leki blokujące wydzielanie kwasu solnego – stosowane na wrzody.
- Bisfosfonianamy , czyli leki na choroby układu kostnego, po których nie wolno się także kłaść przez minimum pół godziny.
Jakie leki zażywamy po śniadaniu?
- Leki na nadciśnienie.
- Leki moczopędne (dodatkowo należy pamiętać, że mogą one wywoływać dość silny i szybki efekt – warto to wziąć pod uwagę planując np. Wyjście z domu!).
Jakie leki zażywamy do obiadu lub po nim?
- Metforminę, obniżającą poziom glukozy
Jakie leki zażywamy wieczorem?
- Leki zmniejszające poziom cholesterolu.
- Leki zmniejszające krzepliwość krwi – kwas. Acetylosalicylowy.
Samodzielne zmiany terapii
Pierwsza zasada dobrego pacjenta brzmi: na ile to możliwe – zawsze konsultujcie się z lekarzem lub farmaceutą. Do przykładów najbardziej niebezpiecznych zachowań w samoleczeniu zalicza się przerywanie lub zmianę dawkowania w terapii zaleconej przez specjalistę.
Dlatego, zawsze przed użyciem każdego leku zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania, oraz skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą, gdyż każdy lek niewłaściwie stosowany zagraża Twojemu życiu lub zdrowiu.
Patryk Cyb – magister farmacji, ekspert Fundacji Ziko dla Zdrowia
Materiał przygotowany przez Fundację Ziko dla Zdrowia, partnera społecznego Krajowego Instytutu Gospodarki Senioralnej. Więcej zdrowych porad Fundacji Ziko dla Zdrowia znajdziesz na www.zikodlazdrowia.org
