Prawoślaz lekarski to roślina o szerokim zastosowaniu, której właściwości lecznicze były uznawane już w czasach starożytnych. Jest znany niemal na całym świecie, a w Polsce występuje zarówno dzikorosnący na wilgotnych łąkach, w pobliżu rowów i zbiorników wodnych, jak i uprawiany w przydomowych ogródkach. Ze względu na swoje delikatne, białe lub różowe kwiaty, bywa traktowany jako roślina ozdobna. Jeszcze nie tak dawno prawoślaz miał swoje zastosowanie w przemyśle spożywczym, ponieważ był wykorzystywany do produkcji popularnych pianek marshmallow.
Prawoślaz jest bogatym źródłem związków śluzowych, których najwięcej znajdziemy w korzeniach. I to właśnie korzenie są najczęściej wykorzystywane w ziołolecznictwie. Nieco rzadziej zastosowanie lecznicze znajdują liście i kwiaty tej rośliny. Poza związkami śluzowymi znajdziemy w nim m.in. mnóstwo witamin, soli mineralnych, aminokwasów i flawonoidów.
Kwiaty prawoślazu zbieramy zaraz po ich kwitnięciu, czyli w lipcu i sierpniu. Liście zbieramy przed kwitnieniem i suszymy je w ciemnym, dobrze wentylowanym miejscu. Natomiast korzeń najlepiej jest wykopywać jesienią. Od razu po wykopaniu korzenie dokładnie myjemy, oczyszczamy ze skórki, kroimy i suszymy, najlepiej w temperaturze 40 stopni Celsjusza.
Zastosowanie:
- łagodzi infekcje górnych dróg oddechowych
- pomaga w leczeniu anginy
- działa osłonowo przy zapaleniu gardła, krtani, strun głosowych
- pomaga w walce z suchym kaszlem
- działa osłonowo na układ pokarmowy przy zgadze, nieżycie żołądka
- pobudza trawienie
- pomaga na zaparcia
- jest pomocny w leczeniu stanów zapalnych pochwy
- łagodzi podrażnienia
- działa kojąco na suche, podrażnione oczy
- łagodzi skutki oparzeń słonecznych
- wspomaga gojenie się ran
Przeciwwskazania i skutki uboczne:
Jak w przypadku każdego środka leczniczego, tak i w stosowaniu prawoślazu istnieją pewne ograniczenia. Najważniejsze z nich to ciąża, karmienie piersią oraz nadwrażliwość na tę roślinę, która (chociaż rzadka) może wystąpić szczególnie u alergików. Dzieci poniżej 6 roku życia nie powinny przyjmować preparatów na bazie prawoślazu bez wcześniejszej konsultacji z pediatrą.
Prawoślaz lekarski nie powinien też być przyjmowany przez dłuższy czas bez przerwy. Zawarte w nim substancje śluzowe mają właściwości oblepiające, które mogą powodować trudności we wchłanianiu w układzie pokarmowym składników odżywczych, a co za tym idzie, prowadzić do niedoborów.
Na koniec kilka przepisów z wykorzystaniem prawoślazu, przydatnych w domowej apteczce:
Syrop prawoślazowy
6 łyżek rozdrobnionego korzenia prawoślazu zalewamy 500 ml wody, gotujemy ok. 10 minut. Następnie wywar odstawiamy na 30 minut, odcedzamy i dodajemy 300 ml miodu oraz 100 ml spirytusu. Tak przygotowany syrop należy przechowywać w lodówce i zużyć najlepiej w ciągu tygodnia. Optymalna dawka dla osoby dorosłej to jedna łyżka stołowa syropu 3-4 razy dziennie. Nie należy przekraczać 5 dawek na dzień.
Środek na zaparcia
1 łyżkę sproszkowanego korzenia prawoślazu dodajemy do 1/3 szklanki wody, mieszamy i pijemy.
Okład z prawoślazu
2–4 łyżki sproszkowanego korzenia prawoślazu wsypujemy do rondelka, zalewamy szklanką wody a następnie gotujemy powoli do uzyskania gęstej papki. Dodajemy pół łyżki miodu, mieszamy dokładnie. Tak przygotowany preparat nakładamy na gazę lub kawałek tkaniny i jeszcze ciepły przykładamy do chorobowo zmienionej skóry.
Mleko prawoślazowe
2 łyżki sproszkowanego korzenia prawoślazu zalewamy 2 szklankami mleka, dodajemy 1–2 łyżki miodu i powoli zagotowujemy, po czym gotujemy jeszcze przez kolejne 30–45 minut na wolnym ogniu, od czasu do czasu mieszając. Tak przygotowana mikstura jest pomocna przy kaszlu i wrzodach żołądka.