Zdrowie

Zaburzenia psychiczne u osób starszych to narastający w ostatnim czasie problem w psychiatrii. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) podaje, że osoby powyżej 60 roku życia stanowią obecnie około 12 proc. populacji, a w 2050 roku – według szacunków – może to być nawet 22 proc.

Szacuje się, że w Polsce zaburzenia psychiczne wieku podeszłego dotykają nawet 50 proc. Seniorów. Ze względu na odrębny obraz kliniczny zaburzeń psychicznych właściwa diagnoza oraz schemat farmakoterapii są dla lekarzy praktyków wciąż jednym z największych wyzwań.

Objawy depresji wieku podeszłego często są nietypowe. Pacjenci i ich rodziny nie zawsze zdają sobie sprawę z istnienia choroby, a lekarze ogólni traktują objawy jako wynik innych chorób, na które cierpi Senior, bądź część naturalnego procesu starzenia. Znacznym utrudnieniem w diagnostyce jest częste współwystępowanie licznych schorzeń oraz kumulowanie się czynników psychologicznych i społecznych (przejście na emeryturę, śmierć partnera, osamotnienie).

Przebieg depresji wieku podeszłego zazwyczaj jest przewlekły. Wiele objawów charakterystycznych dla depresji pojawia się również u osób starszych. U części chorych przeważają takie objawy jak utrata energii, apatia, wycofywanie z kontaktów społecznych, niezdolność odczuwania radości, bezsenność, dolegliwości bólowe.

Taki stan, określany czasem „zespołem wiecznego nieszczęścia”, może przypominać otępienie. Zdarza się oczywiście, że oba te stany współistnieją, depresja znacznie wówczas nasila zaburzenia pamięci i otępienie sprawia wrażenie głębszego niż jest w istocie. U innych chorych dominuje lęk, silny niepokój, znaczna ekspresja emocjonalna (płacz, rozpacz, wołanie o pomoc), skargi hipochondryczne (świąd, pieczenie, bóle) mogą osiągać poziom urojeń (nieuleczalna choroba).

Leczenie i farmakoterapia

Farmakoterapia zaburzeń psychicznych u osób w podeszłym wieku (przy zachowaniu licznych środków ostrożności) w przypadku właściwego doboru leków i ich dawek jest procesem w pełni bezpiecznym, skutecznym, dobrze tolerowanym i wywiera ogromny wpływ na poprawę funkcjonowania i jakości życia pacjentów.

 

• Jeśli zatem zauważasz u siebie lub u swoich bliskich objawy typu:zaburzenia koncentracji i zaburzenia pamięci świeżej (tzw. „umykanie myśli”), zapominanie o czymś, co przed chwilą miało miejsce, zapominanie o tym co robiliśmy w danym momencie, zaburzenia funkcji intelektualnych, „dziecinnienie” – nie bagatelizuj ich. Skontaktuj się z lekarzem.

• Jeśli zauważysz u siebie lub u swoich bliskich:spadek energii, zwiększoną męczliwość, apatię, zaburzenia snu, zaburzenia apetytu, lęk bez ściśle określonej przyczyny, wycofanie społeczne, i objawy te trwają powyżej dwóch tygodni to powinnaś/powinieneś skonsultować się ze specjalistą w tym zakresie.

Dobrana terapia umożliwia dłuższe zachowanie sprawności i dobrego poziomu funkcjonowania. Dlatego warto szukać pomocy u lekarzy psychiatrów lub lekarzy rodzinnych, którzy przeprowadzą właściwą diagnostykę i zaordynują odpowiednie do potrzeb i stanu pacjenta leczenie.

Więcej informacji na temat depresji znajdziesz na www.odnalezcsiebie.pl.

Potas jest jednym z najważniejszych pierwiastków budujących ludzki organizm. Szacuje się, w ciele dorosłej osoby ważącej 60 kg znajduje się około 120 g tego pierwiastka. [1] Sprawia to, że potas jest jednym z pierwiastków niezbędnych człowiekowi do prawidłowego funkcjonowania. Jego rola polega między innymi na udziale w przewodzeniu impulsów elektrycznych przez neurony, zachowaniu równowagi wodno-elektrolitowej, regulacji motoryki przewodu pokarmowego i równowagi kwasowo-zasadowej, regulacji wydzielania insuliny oraz innych hormonów i enzymów, a także regulacji przewodzenia impulsów elektrycznych w mięśniu sercowym. W zdrowym organizmie potas ulega stałemu obrotowi. Pewna ilość potasu każdego dnia wydalana jest z moczem, co wymusza jego stałe dostarczanie z pożywieniem lub dodatkowymi suplementami.

Badania naukowe pokazują, że obniżone stężenie potasu łączy się z zagrożeniami zdrowotnymi. Wykazano między innymi, że pacjenci z nadciśnieniem tętniczym, u których występują niedobory potasu mają podwyższone ryzyko zgonu, a ciężka hipopotasemia może prowadzić do zaburzeń takich jak biegunka, wymioty, zaburzenia funkcji nerek, osłabienie mięśni czy zaburzenia rytmu serca. [2, 3] Na rycinie 1. Pokazano związek stężenia potasu z ryzykiem zgonu u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym. Za prawidłowe stężenie potasu w większości przypadków uznaje się wartości pomiędzy 3,5 a 5,0 milimoli na litr.

Dzienne zapotrzebowanie na potas różni się w zależności od wieku i chorób współistniejących i wynosi pomiędzy 4700 a 5100 mg na dobę. Takiej ilości potasu jest w stanie dostarczyć tylko bardzo urozmaicona dieta bogata w kakao, orzechy, warzywa strączkowe, ryby i produkty pełnoziarniste. Na rycinie 2. pokazano zawartość potasu w różnego rodzaju produktach spożywczych. Tego typu dieta jest często trudna do utrzymania dla wielu osób, zwłaszcza seniorów, którzy często nie tolerują bogatych w potas orzechów czy suszonych owoców. Dobrą alternatywą stają się wtedy suplementy zapewniające pokrycie dobowego zapotrzebowania na potas, które stanowią uzupełninie diety. Tego typu suplementy zalecane mogą być między innymi u osób z nadciśnieniem tętniczym czy zaburzeniami rytmu serca. Szczególnie korzystne mogą okazać się preparaty zawierające równocześnie kolejny ważny dla serca pierwiastek – magnez. Należy jednak pamiętać, że nie wszyscy mogą stosować preparaty potasu. Nie są one polecane między innymi osobom z poważnymi zaburzeniami funkcji nerek. Dlatego też, przez rozpoczęciem przyjmowania preparatów potasu warto poprosić o poradę lekarza lub farmaceutę oraz wykonać kontrolne oznaczenie stężenia potasu w surowicy krwi.

Rycina 1.        Związek stężenia potasu w surowicy krwi z ryzykiem zgonu

 

Rycina 2.        Zawartość potasu w różnorodnych produktach spożywczych

Piśmiennictwo:

1. Abdel-Wahab MS, Youssef SK, Aly AM, el-Fiki SA, el-Enany N, Abbas MT. A simple calibration of a whole-body counter for the measurement of total body potassium in humans. Int J Rad Appl Instrum A. 1992;43(10):1285-9.
2. Gumz ML, Rabinowitz L, Wingo CS. An Integrated View of Potassium Homeostasis. N Engl J Med. 2015;373(1):60-72.
3. Krogager ML, Torp-Pedersen C, Mortensen RN, Køber L, Gislason G, Søgaard P, Aasbjerg K. Short-term mortality risk of serum potassium levels in hypertension: a retrospective analysis of nationwide registry data. Eur Heart J. 2017 ;38(2):104-112.

Autor:

dr hab. n. med. Filip M. Szymański
Warszawski Uniwersytet Medyczny

Więcej informacji na stronie www.sercenanowo.pl

Program edukacyjno-informacyjny “Serce na nowo” promuje aktywność osób z chorobami układu krążenia. W ramach kampanii podejmowane są działania na rzecz zwiększenia aktywności życiowej – społecznej oraz zawodowej osób z chorobami układu krążenia.

Ćwiczenia oddechowe wykonywane systematycznie przez Seniorów wyrabiają nawyk prawidłowego oddychania oraz mogą znacząco poprawić jakość życia. Przyczyniają się do zwiększenia wydolności wysiłkowej, zmniejszenia duszności i poprawy samopoczucia. Firma farmaceutyczna Adamed w ramach programów „Adamed dla Seniora” i „Głęboki Oddech” przygotowała dla Seniorów krótki poradnik gimnastyki oddechowej.

Ćwiczenia oddechowe warto wykonywać je codziennie, ale jeżeli nie ma takiej możliwości, to przynajmniej 3 razy w tygodniu przez minimum 30 min (a najlepiej przez około godzinę).

Wskazówki dotyczące wykonywania ćwiczeń:

1) Należy ćwiczyć minimum 3 razy w tygodniu (a najlepiej codziennie) przez 30-60 minut.
2) Odpowiednio zaplanowany trening dla pacjentów z POChP powinien składać się z:

• ćwiczeń oddechowych – 15 minut;
• treningu wytrzymałościowego (np. szybki spacer lub jazda na rowerze zwykłym/stacjonarnym) – 30 minut;
• ćwiczeń siłowych z lekkim obciążeniem – 15 minut.

3) Ćwiczenia należy wykonywać do granicy duszności. W momencie uczucia zmęczenia należy przerwać wysiłek i chwilę odpocząć do wyrównania oddechu, a następnie wrócić do treningu.
4) Osoby z niewydolnością oddechową w trakcie domowej terapii tlenem powinny ćwiczyć z tlenem (wąsy tlenowe) z butli lub koncentratora tlenu.
5) Ćwiczenia przepony wykonuje się w pozycji leżącej na plecach z niewielkim obciążeniem, np. w postaci książki umieszczonej na nadbrzuszu. Podczas głębokiego wdechu należy unieść książkę. Powietrze powinno się wdychać przez usta. Warto ćwiczyć 2 razy dziennie (rano i wieczorem) przez około 15 minut.

Więcej informacji o programie „Głęboki Oddech” na www.glebokioddech.pl

• 

• 

• 

• 

• 

Czym jest Internetowe Konto Pacjenta (IKP)

To informacje medyczne o Twoim stanie zdrowia — w internecie. Teraz znajdziesz tam:

• e-recepty
• e-skierowania (na badanie lub do uzdrowiska)
• historię Twoich wizyt u lekarza w ramach NFZ
• informację o zaplanowanych wizytach u lekarza w ramach NFZ
• jeśli pracujesz – informację o zwolnieniach lekarskich (e-zwolnienie)
• listę Twoich leków na receptę
• informację o lekach (możesz sprawdzić każdy lek dopuszczony do obrotu w Polsce).

Dzięki Internetowemu Kontu Pacjenta wiele spraw związanych ze zdrowiem załatwisz bez wychodzenia z domu.

Dlaczego Internetowe Konto Pacjenta jest wygodne?

Oto niektóre korzyści:

• nie musisz niczego pamiętać, zapisywać — na swoim koncie sprawdzisz, jakie leki zapisano Ci ostatnio, jak je masz przyjmować, kiedy masz kolejną wizytę u lekarza umówioną w ramach NFZ
• dzięki Internetowemu Kontu Pacjenta lekarz może wystawić Ci e-receptę na leki, które stale bierzesz na podstawie konsultacji przez telefon. Może też wystawić Ci ponownie receptę na leki, które stale przyjmujesz
• jeśli zdecydujesz się upoważnić kogoś z rodziny lub opiekunkę, ta osoba łatwiej wykupi dla Ciebie leki i przypomni o wizytach u lekarza i terminach badań.

Internetowe Konto Pacjenta (IKP) daje Ci rozmaite możliwości, które dalej (w kolejnych odcinkach) omówimy po kolei.

Po pierwsze — żeby się zalogować, potrzebujesz elektronicznego podpisu. Może to być profil zaufany albo na przykład konto bankowe iPKO lub Inteligo. Jeśli nie masz takiego konta, załóż profil zaufany.

Jeśli masz konto iPKO lub Inteligo, przejdź od razu do kroku 2. — logując się, wybierz swoje konto.

Poznaj Internetowe Konto Pacjenta — krok po kroku
Krok 1.
Załóż profil zaufany
Możesz to zrobić albo przez internet, albo w urzędzie, np. w urzędzie skarbowym, oddziale NFZ lub ZUS
Krok 2.
Zaloguj się na swoje IKP
Teraz możesz użyć profilu zaufanego i zobaczyć swoje e-recepty, upoważnić kogoś bliskiego lub wybrać lekarza
Krok 3.
Upoważnij bliską osobę
Możesz upoważnić kogoś do wglądu w Twoje Internetowe Konto Pacjenta po to, by odbierał e-recepty i sprawdzał terminy wizyt
Krok 4.
Co robić z e-receptą
Koniec z pismem lekarzy nie do odczytania, z błędami na receptach, przez które musisz wracać z apteki do lekarza
Krok 5.
Jak znaleźć receptę na IKP
Możesz skorzystać z Internetowego Konta Pacjenta, by znaleźć e-receptę lub nazwę leku, który Ci przepisano

Podstawy do otrzymania bezpłatnego leku:

• wiek – WSZYSCY pacjenci, którzy w dniu wystawiania recepty na leki
  ukończyli 75. rok życia, weryfikowany przez numer PESEL (u osób, które nie mają numeru PESEL, będzie to data urodzenia)
• recepta – litera S wpisana w polu „kod uprawnień dodatkowych”
• wykaz – potrzebny lek musi znajdować się w wykazie bezpłatnych leków (zakładka D obwieszczenia refundacyjnego)
• wskazanie objęte refundacją – leki refundowane są pacjentom, którzy mają określone schorzenia (zakładka A1 obwieszczenia refundacyjnego)
  receptę wystawia:
• lekarz udzielający świadczeń opieki zdrowotnej w ramach umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej,
• pielęgniarka udzielająca świadczeń opieki zdrowotnej w ramach umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej uprawniona do wystawiania recept,
• lekarz dowolnej specjalności, który posiada prawo wykonywania zawodu, ale zaprzestał jego wykonywania (recepty dla siebie albo dla małżonka, osoby pozostającej we wspólnym pożyciu oraz krewnych lub powinowatych w linii prostej, a w lini bocznej, do stopnia pokrewieństwa między dziećmi rodzeństwa);

Leki są przepisywane na receptach w postaci papierowej lub elektronicznej zgodnych ze wzorem recept zawartym w aktualnym Rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie recept. Wystarczy, że wystawiający receptę wpisze w polu „kod uprawnień dodatkowych” literę S.

Jakie leki są bezpłatne?

Wykaz obejmuje leki, które na podstawie obowiązującego obwieszczenia refundacyjnego są wydawane pacjentom za odpłatnością ryczałtową, 50% lub 30%.

W wykazie refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych obowiązującym od 1 marca 2020 r. lista bezpłatnych leków dla seniorów zawiera 2047 pozycji obejmujących 150 substancji czynnych w 62 grupach limitowych.

Wykaz bezpłatnych leków dla seniorów jest dostępny na stronie internetowej Ministerstwa Zdrowia i w Dzienniku Urzędowym Ministra Zdrowia. Stanowi on część D obwieszczenia refundacyjnego. Natomiast w części A1 obwieszczenia refundacyjnego znajduje się informacja o wskazaniach objętych refundacją.